گروه سیاسی مشرق ــ روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد، بالاخره وعده خود را عملی کرد و در روز دوشنبه 4 دی‌ماه، فصلنامه خود را با عنوان "پرس‌وجو" منتشر کرد.

فصل‌نامه‌ای دقیقاً 96 صفحه‌ای که در آن گفتگوها و نوشتارهایی از آیت‌الله هاشمی بهرمانی(رفسنجانی)، سعید حجاریان، محمدعلی ابطحی، هادی خانیکی و ... وجود دارد.

رویکرد کلی این فصلنامه که در ادامه مونولوگ‌هایی از آن را به انتخاب مشرق خواهید خواند، دو نکته کلی بیشتر نیست.

یکم، طرح نام آیت‌الله هاشمی بهرمانی(رفسنجانی) برای کاندیداتوری در انتخابات آینده.

و دوم، یک ژوراسیک اصلاح‌طلبانه و بازگرداندن افرادی به سپهر سیاست ایران که به گواه تاریخ و خوانش دوباره نظریاتی مثل "حاکمیت دوگانه"، "تقلّب"، "اغتشاش"، "ساختارشکنی" و...؛ رویکردهای آنان همواره منجر به براندازی شده است.

آنچه که در ادامه می‌خوانید، مونولوگ‌هایی از تمام 96 صفحه فصلنامه اعتماد است که توسط مشرق خوانده و انتخاب شده‌اند.

نام گویندگان و نویسندگان بندهای انتخابی در انتهای مطلب ذکر شده است.

***

ــ فراگیرکردن گفتگو و بالا بردن اثربخشی آن از جمله ساز و کارهایی است که احتمال مساعدتر شدن زمینه را برای قبول عام گفتگو بیشتر می‌کند. معانی و کارکردهای گفتگو از جمله امور ثابت بی‌تغییر نیستند، بلکه تحت تأثیر تحولاتی که در ذائقه عمومی و فرهنگ سیاسی جامعه و در زیست‌بوم‌های اجتماعی و داد و ستد میان کنشگران به وجود می‌آید دستخوش تغییر می‌شود.
به این سبب هراندازه نهادهای فرهنگی، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های همگانی، جلوه‌یی از گفت‌وگوها و پرس و جوهای واقعی بگیرند، روزنه‌هایی به سوی دیدن و شنیدن و گفتن در جامعه‌ایی که "انبوه تنها"ست باز می‌کنند.
بخشی از یادداشت هادی خانیکی


ــ شورای فقهی مورد بحث، ربطی به شورای رهبری ندارد. این مربوط به احکام عملی مکلفان است و آن مربوط به امر حکومت است. تازه توجه ندارند که همان شورای رهبری هم در خبرگان با حضور بیش از هفتاد فقیه شکل گرفت که دلیل محکمی بر اصالت شورا در ساختار نظام اسلامی است که به تصویب مراجع، امام و مردم هم رسیده است.
بخشی از گفت‌وگوی آیت‌الله هاشمی بهرمانی(رفسنجانی)


ــ پیشنهاد تشکیل وحدت ملی هم مانند تشکیل شورای فقهی دچار نگاه‌های محدود سیاسی شده است. شنیدم که بعضی تأکید بر وحدت ملی را لازمه فضای تشتت می‌دانند، در صورتی که وحدت، یکی از مفاهیم عالی در مکتب اسلام است که ضرورت آن با پسوند "ملی" در جامعه ایران که متشکل از قومیت‌های مختلف و نظرات فراوان و مختلف سیاسی افراد و احزاب و جریان‌هاست، همیشگی است.
وحدت ملی، دخالت همه قومیت‌ها و در شرایط فعلی دخالت همه جناح‌ها و به تبع آن همه احزاب داخل خانواده انقلاب و نظام در امور جامعه است که هم یک استراتژی راهبردی در جهت منافع ملی است و هم می‌تواند در ظرف یک دولت خاص باشد.
بخشی از گفت‌وگوی آیت‌الله هاشمی بهرمانی (رفسنجانی)


ــ (سوال) مختصات و مشخصات دولت وحدت ملی چیست؟ آیا مدلی در این رابطه وجود دارد؟
پاسخ: حضور سلایق که اصول نظام را قبول دارند و فراتر از نگاه جناحی، به منافع ملی می‌اندیشند. فکر می‌کنم دولت دوران سازندگی که به اذعان نیروهای موافق و مخالف مجموعه‌یی از نیروهای به اصطلاح چپ و راست و مستقل آن زمان بود، نمونه‌یی از دولت وحدت ملی باشد.
بخشی از گفت‌وگوی آیت‌الله هاشمی بهرمانی(رفسنجانی)


ــ (سوال) به نظرتان چه اتفاقی افتاده که اکنون مثلا در سطح عمومی جامعه و طبقه متوسط نگاه‌ها به این سمت رفته که اگر هاشمی رفسنجانی بیاید وضعیت بهتر می‌شود؟
(پاسخ) مردم در تفکر و شیوه آقای هاشمی نوعی عملگرایی دیده‌اند و توصیه‌ها و پیش‌بینی‌های ایشان را واقعی‌تر دیده‌اند و عملا احساس کرده‌اند که دیدگاه حاج آقا نسبت به آینده صحیح‌تر است و در رفتار کسانی که اکنون مجری کشور هستند و سرنوشت آنها را رقم می‌زنند شرایط لازم را ندیده‌اند.
به هر حال مردم به سمت آقای هاشمی چرخش کرده‌اند و شنیده‌ام در نظرسنجی‌ها و آمارها نشان می‌دهد اقشار تحصیلکره و غیر تحصلیکرده توقع دارند که آقای هاشمی بیاید.
بخشی از گفت‌وگوی یاسر هاشمی بهرمانی(رفسنجانی)


ــ تا امروز که آقای هاشمی موافق حضور دوباره در عرصه انتخابات ریاست جمهوری نیست اما رجوع به ایشان از سوی گروه‌های مختلف زیاد شده ولی من به شخصه مخالف این قضیه هستم و فکر می‌کنم درست است آقای هاشمی اگر هم بخواهد وارد این عرصه شود رئیس جمهورساز باشد تا رئیس جمهور.
من بعنوان فرزند می‌گویم همه اعضای خانواده ما مخالف حضور آقای هاشمی در انتخابات هستیم و سال 84 هم مخالف بودیم. مهمتر از همه مادر است که خیلی مخالف هستند.
بخشی از گفت‌وگوی یاسر هاشمی بهرمانی


ــ به صرف گفتن کلمه منحله که نمی‌توان همه را از صفحه روزگار محو کرد. اصلاح‌طلبی نیاز جامعه ما است. حال آنکه ممکن است به اشکال و اطوار مختلف ظاهر شود.
بخشی از گفت‌وگوی سعید حجاریان


ــ (سوال) برای بازگشت به ساختار قدرت، اصلاح‌طلبان چه کار باید بکنند؟
انتقاد از خود و تجدید نظر در برنامه‌ها لازمه هر نوع اقدام بعدی است.
بخشی از گفت‌وگوی سعید حجاریان


ــ مگر الآن حاکمیت دوگانه نداریم. من که نگفتم باید حاکمیت دوگانه ایجاد کرد. گفتم حاکمیت دوگانه وجود دارد. من در مقام توصیف بودم نه در مقام تجویز.
بخشی از گفت‌وگوی سعید حجاریان


ــ خوب به یاد دارم فردای دوم خرداد وقتی آقای خاتمی برنده انتخابات شد ما به یک کافی شاپ رفتیم که فضا پر از شور و هیجان و خوشحالی بود و صاحب کافی شاپ با پوسترهای آقای خاتمی دیوارهای مغازه‌اش را پوشانده بود اما با دیدن من جمله‌ای گفت که خیلی به فکر فرو رفتم.
گفت: چادرت را بردار. آقای خاتمی برنده شد. دیگر همه آزادیم!
این حرف مثل یک هشدار بود و من همانجا فهمیدم که اگر چارچوب اصلاح‌طلبی تبیین نشود خطر بزرگی آن را تهدید می‌کند، به خودم گفتم تازه اول دردسر است.
بعدها هم هر وقت می‌گفتند اصلاح‌طلبی یک طیف گسترده است من می‌فهمیدم که همین مسئله می‌تواند پاشنه آشیل اصلاحات شود.
بخشی از گفت‌وگوی زهرا اشراقی


ــ اگر حاکمیت همه دریچه‌ها را ببندد به ناگزیر مردم به راه‌های دیگر فکر می‌کنند که ممکن است آن راه‌ها منجر به ضررهای هنگفتی برای کشور بشود.
بخشی از گفت‌وگوی محمدرضا خاتمی


ــ (سوال) شما نشانه‌ای از باز شدن راه‌ها می‌بینید؟
محمدرضا خاتمی: همیشه نمی‌توان فضا را کنترل کرد. مخصوصا در جهانی اینچنینی.
زهرا اشراقی: نه.
محمدرضا خاتمی: چرا. من می‌توانم ببینم. احساسم این است که حاکمیت دارد به حس بن بست رسیدن می‌رسد.
بخشی از گفتگوی زهرا اشراقی و محمدرضا خاتمی


ــ آقای خاتمی حتی جسارت این را نداشت وقتی اعتقاد به دادن رأی ندارد بگوید رأی نمی‌دهم.
صادق زیباکلام در مناظره با محبیان


ــ من هیچ تردیدی ندارم که رحیم‌مشایی در همان دور اول قاطعانه پیروز خواهد شد برای اینکه نخستین و مهمترین مشخصه رحیم‌مشایی این است که نامزد غیر حکومتی است.
صادق زیباکلام در مناظره با محبیان


ــ من معتقدم هنوز جامعه ایران جنبشی است. یعنی ما مولفه‌های جنبش دموکراسی خواهی و حقوق شهروندی خواهی را در ایران داریم.
چندین و چند جنبش اجتماعی هم داریم که مبتنی بر همان شکاف‌هاست ولی بصورت پیشروی آرام حرکت می‌کنند و با سبک زندگی خودشان این جنبش را پیش می‌برند.
یعنی از سویی ارزش‌ها و سبک‌های رسمی تبلیغ می‌شود و عده‌ای هم کار خودشان را می‌کنند و به اصطلاح با زندگی‌شان راه و رسم و ارزش‌های خودشان را به پیش می‌برند.
از این منظر مهم است که چطور این جنبش‌های اجتماعی به ویژه جنبش حقوق شهروندی مطالباتش تخلیه می‌شود؟ این حرکت می‌تواند به گونه‌ای صورت پذیرد که به درمان شکاف‌ها وبدقوارگی‌ها منجر شود.
من هم مثل آقای دیهیمی خوشبین هستم، اما اخیراً بنا به دلایل و شواهد تجربی در حال بدبین شدن هستم، زیرا اگر صاحبان قدرت قرار بود عقلایی و پاسخگویانه کار کنند، باید این بدقوارگی‌ها و شکاف‌ها را جدی می‌گرفتند و تن به اصلاحات می‌دادند، اما متاسفانه همه کارهای اصلی خود را تعطیل کرده و جلوی همین اصلاحات را گرفته‌اند.
حمیدرضا جلایی پور در مناظره با دیهیمی


ــ آقای ری‌شهری می‌گفتند کسانی که در وزارت اطلاعات هستند اگر بیرون فعالیت سیاسی بکنند حقوق‌شان حرام است. بر همین اساس در آن مقطعی که ایشان وزیر اطلاعات بودند نه به این موضوع فکر می‌کردند و نه اجازه فعالیت سیاسی را به کارمندان وزارت اطلاعات می‌دادند... ما موظفیم که تشکیلات وزارت اطلاعات را در هیچ دوره‌ای لو ندهیم و جزو تعهداتمان است. طبیعی است که من درباره این چیزها صحبت نکنم.
بخشی از گفت‌وگوی محمد شریعتمداری


ــ این هم از موضوعات جالب است که انقلاب به پیروزی رسیده و جمهوری اسلامی تأسیس شده و خیلی از مقامات این نظام جدید توسط ساواک شکنجه شده بودند اما ساواکی‌ها می‌آمدند جلوی در نخست‌وزیری و تظاهرات می‌کردند.
(سوال) حق و حقوقشان را می‌خواستند؟
(پاسخ) بله. خیلی از ساواکی‌های معترض هم حق و حقوقشان را گرفتند. مثلا باغبانی که در باغ مهران بود و گناهی نکرده بود.
(سوال) ساواکی‌ای از آن مقطع زمانی هست که الان هم باشد و شما بشناسید؟
(پاسخ) نه. نمی‌شناسم. اما اوایل انقلاب که اینها می‌آمدند و می‌رفتند خیلی از ساواکی‌ها را می‌شناختم.
(سوال) کسی از این ساواکی‌ها را هم جذب اطلاعات نخست‌وزیری کردید؟
(پاسخ) اصلا بخشی از ساواک را ما مجددا راه‌اندازی کردیم. اطلاعات کشور در حوزه امنیتی کار سخیفی می‌کرد.
(سوال) مثلاً؟
(پاسخ) فرض کنید اگر ضد جاسوسی در ساواک بود و به این دلیل که این سیستم را آمریکایی‌ها طراحی کرده بودند در حوزه شرق بیشتر تمرکز و قدرت داشتند...
(سوال) چند درصد از ساواکی‌ها را جذب کردید؟
(پاسخ) خاطرم نیست ولی تعدادی از اینها که در حوزه امنیت در مسائل خارجی کار می‌کردند به ویژه در حوزه جاسوسی و ضد جاسوسی به کار گرفته شدند که اطلاعات از آنها گرفته شود و مشخص شود که چه کارهایی انجام شده است.
(سوال) امام در جریان جذب ساواکی‌ها بودند؟
(پاسخ) بله. حتما مسئولان دولت امام را در جریان گذاشته بودند.
بخشی از گفت‌وگوی محمد شریعتمداری


ــ من در خیلی از زمینه‌ها خود را مدیون آموزش‌های آیت‌الله ری‌شهری می‌دانم و اینکه خیلی چیزهای خوب را از ایشان درس گرفته ام و این شاگردی مایه افتخار بنده است.
در آن دوره ایشان این درس را شروع کردند که منجر به تشکیل کلاسی با عنوان اخلاق اطلاعاتی شد که بعدها مورد استفاده کسانی که در این زمینه فعالیت می‌کردند واقع شد.
بخشی از گفت‌وگوی محمد شریعتمداری


ــ در دولت آقای احمدی نژاد سخت‌ترین روز کاری بنده، روزی بود که آقای احمدی نژاد انتخاب شده بود و من بعنوان سخنگوی دستگاه دیپلماسی وظیفه خود می‌دانستم که از ایشان دفاع کنم.
آقای احمدی نژاد رییس جمهور ایران بود و من به عنوان سخنگوی وزارت امور خارجه وظیفه داشتم که به دهان آمریکایی‌ها بزنم و این کار را هم کردم و به آن افتخار می‌کنم.
بخشی از گفت‌‌وگوی حمیدرضا آصفی